M. Selçuk Çevik: Sanayici İçin Bu Yaz Çok Sıcak Geçecek

Haziran ayında maden ihracatımız geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 20.2 artarak 597 milyon doları aştı. Böylece sektörümüz yılın ilk altı ayında 3.3 milyar dolardan fazla ihracat gelirini ülkemize kazandırdı. Geçen yılın ilk altı ayındaki ihracat tutarımız 2.8 milyar dolardı. Buna göre yarım milyar dolar civarında ilave ihracat artışı sağlamışız. Haziran ayında miktar bazında ihracatımız ise 3.3 milyon ton oldu. Kilogram başı ihracat birim değerimizi haziranda 0.18 dolar olarak hesaplıyoruz. Altı aylık değer de yine 0.18 dolar. Geçen yıl bu oran 0.16 dolardı. Tutar küçük görülebilir ancak yüzdesel olarak 12.5'lik bir artış var. Geçen yılın ilk altı ayında 17.4 milyon ton maden ürünü ihraç ederken bu yıl tutar 18.4 milyona çıktı. Dünyada emtia fiyatları oldukça dalgalı bir seyir izledi. Özellikle birçok metalik maden ve nadir toprak elementinde rekor fiyatlar gördük. Bu ortamda esasen kilo başına değeri yeteri kadar artıramadığımız da bir gerçek. Son aylarda ise fiyatlarda bir gerileme söz konusu. Bunun sonucu olarak krom başta olmak üzere birçok maden işletmesi kazançlı olmaktan çıkıyor. Böylece işletmelerde ya ürün satmama ya da faaliyetleri durdurma eğilimi görüyoruz.

Nitekim bunun yansımaları İstanbul Sanayi Odası tarafından açıklanan imalat PMI Haziran 2022 raporunda da görülüyor. Tabloya baktığımızda metalik olmayan mineral ürünler sektöründeki sert düşüş dikkat çekici. Raporda, yeni siparişlerdeki görünüme paralel olarak üretimde de en belirgin yavaşlama olduğuna işaret edilmiş. Mayıs ayında büyüme bölgesine güçlü bir geri dönüş yapan metalik olmayan mineral ürünler sektörü haziranda sert bir düşüş yaşıyor. Yeni siparişlerde kaydedilen keskin yavaşlamanın yanında üretimin son altı ayda beşinci kez ivme kaybettiğini not edelim. PMI raporuna göre, firmalar birikmiş işlerdeki düşüş nedeniyle hem satın alma faaliyetlerini hem de istihdam düzeylerini azalttıklarını belirtiyor. O halde haziranda miktar bazındaki 9.7'lik ihracat artışını neye bağlamak lazım? PMI sonraki aylar için bize bir işaret niteliğinde, o yüzden hazirandaki ihracat artışı eğer ihracat yaptığımız pazarlarda, ki burada Çin önemli bir etken, hızlanma olmazsa yılın son düzel ayı olarak istatistiklerde kalabilir.

PMI raporunda dikkatimi çeken diğer bir gelişme ana metal sanayinde oldu. Madencilik bu sektörün ana tedarikçisi konumunda. Bu sektördeki hareket oranı doğrudan madenciliği de etkiliyor. PMI raporuna baktığımızda ana metal sanayinde istikrarlı bir düşüş gözleniyor. Firmalar açısından zorlu bir talep ortamı olduğu raporda not düşülmüş. Bunun yanında sektör özelinde pandeminin en sert aylarından olan Mayıs 2020'den bu yana yeni siparişlerde en büyük yavaşlama görülüyor ve üretimde de azalma dikkat çekiyor.

Maden ve metal sanayisindeki kötü sinyaller ekonomide yavaşlama eğilimine işaret ediyor. Yılın son altı ayı önceki altı ay kadar hareketli geçmeyebilir. BDDK'nın son düzenlemesinin sektör ayırmadan kredilerde kesintiye yol açtığı düşünüldüğünde iş dünyasını sıcak bir yazın beklediğini söyleyebilirim.