M. Selçuk Çevik: "Sanayinin Zırhı: KROMDER"

Krom, insanlığın yakın tarihte (18. yüzyıl) keşfettiği bir maden olmasına karşın kullanım alanı oldukça yaygın. Erime sıcaklığı 1900 dereceleri bulan krom ana metal sanayinin önemli bir bileşeni konumunda. Çeliğe sertlik veren krom, kırılma ve darbelere karşı direnç sağlarken, aşınma ve oksitlenmeye karşı koruma sağlıyor. Yunanca renk anlamına gelen kelimeden türetilen krom, savunma ve uzay sanayinin de vazgeçilmez ham maddelerinden biri. Kromdan üretilen ferrokrom özellikle bu alanda yaygın kullanıma sahip. Mermiden uçağa, toptan denizaltıya kadar savunma sanayinde hemen her alanda kullanılıyor. Öyle ki krom madenciliği yapmadığı halde dünyanın en büyük krom metali üreticilerinden ABD, uzay teknolojilerinde bu metalden oldukça yararlanmış vaziyette. Sanayinin zırhı konumundaki bu metal ülkemizde de yaygın olarak bulunuyor: Guleman (Elazığ) yöresi, Fethiye-Köyceğiz-Denizli yöresi, Bursa-Kütahya-Eskişehir yöresi, Mersin-Karsantı-Pınarbaşı yöresi, Erzincan-Kopdağ yöresi, İskenderun-Kahramanmaraş yöresi.

Türkiye'de ilk kromit yataklarının 1848 yılında Bursa yakınlarında tespit edildi ve bu bölgede 1850 yılında üretime başlandı. Ülkemizde krom üzerinden bir servet yaratan kişi ise John Bortwick Paterson'dur. İskoçya yaşayan bir buğday tüccarı olan Paterson 1859’da İzmir’e gelir ve farklı işlerle uğraştıktan sonra madencilik alanında başarıya ulaşır. Fethiye'deki krom madenini keşfeden kişi olarak tarihe geçen Paterson, Osmanlı'dan aldığı imtiyazlar sayesinde madenlerden elde ettiği gelir ile İzmir’in hatırı sayılır Levanten ailelerinin arasına girer.

Dünyada Güney Afrika, Zimbabve, Finlandiya, Hindistan, Kazakistan ve Filipinler'de yoğun krom madenciliği yapılıyor ve toplamda 14-15 milyon ton kromit cevheri çıkarıldığı belirtiliyor. Dünya üzerindeki rezervin ise bir milyar ton düzeyinde olduğu tahmin ediliyor. Ülkemiz de krom rezervleri bakımından zengin ve küresel rezervlerin yüzde 10-11'ine sahip olduğu biliniyor. Krom, İkinci Dünya Savaşı'nda da Türkiye'nin önemli ihraç ürünlerinden biri oldu. Türkiye 2021 yılında, toplam 261 milyon dolar tutarında 1.5 milyon ton krom ihraç etti. Yıllık 500 bin ton civarında krom ise yurt içinde ferrokrom tesisleri tarafından kullanılıyor. Ülkemizde yıllık 2 milyon ton krom üretimi yapılıyor. 2022'nin ilk altı aylık döneminde 836 bin tonluk ihracat karşılığında 215 milyon dolarlık gelir elde edildi. Ülkemiz çok daha fazla krom üretme kapasitesine sahip. Özellikle yeni ferrokrom tesislerinin kurulması ile ham cevheri yurt dışına satmak yerine katma değeri çok daha fazla olan ferrokrom ihracatımızı artırabiliriz. Bir örnek vermek gerekirse 2022 Ocak-Mayıs dönemi verilerine göre krom cevherinin kilogram değeri 0.252 dolar. Geçen yıl 0.18 dolardı. Ferrokromun kilogram değeri ise 3.41 dolar. Geçen yıl 1.79 dolardı.

Emtia fiyatlarının yükseldiği dönemleri, maden üreticisi ülkeler için birer fırsat olduğunu düşünüyorum. Bu dönemlerde daha fazla üretim yapılması ve daha fazla emtianın satılabilmesi için mevcut ocakların dışında yeni ocaklar için izinlerin hızlı bir şekilde verilmesi gerekiyor. Tam da bu yüzden ülkemizdeki yer altı ve yer üstü fiili krom cevheri üretimini ve krom ticareti yapan firmaları bir çatı altında toplamak için Krom Üreticileri Derneği'ni (KROMDER) kurduk. Ben de Çevkur Madencilik Genel Müdürü olarak KROMDER'de Başkan Yardımcısı sıfatıyla görev aldım. Türkiye'deki 90 üretici firmayı, KROMDER çatısı altında toplamayı hedefliyoruz.

Amacımız; Türkiye genelinde yer altı ve yer üstü fiili krom cevheri üretimi ve krom ticaretini yapan tüzel ve gerçek kişileri bir araya getirmek; krom üretimi, kullanımı ve ihracatındaki zorluklara birlikte göğüs germek, ülkedeki krom madenciliğini geliştirmek, tek ses olmak, işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda gerekli önlemlerin ve ortak çözümlerin alınmasını sağlamak, yurt içi ile yurt dışı toplantı, seminer, sempozyum ve fuar düzenlemek; düzenlenen etkinliklere katılmak, Ar-Ge faaliyetleri yapmak, yeni teknolojiler konusunda araştırma yapmak, üyelerini bilgilendirmek, kamu ile olan ilişkilerde sektörü temsil etmek, yürürlükteki mevzuat doğrultusunda sektörel Sivil Toplum Kuruluşu olarak üzerine düşen görevi yerine getirmektir.

Kurucu üyelerimiz ise şöyle oldu: AKMETAL Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. - AKSU Madencilik Sanayi ve Elektrik Üretim Ticaret A.Ş. - BİLFER Madencilik ve Turizm A.Ş. - ÇEVKUR Çinko Kurşun Madencilik Nakliye Turizm Dış Ticaret Ltd. Şti. - DEDEMAN Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. - ETİ KROM A.Ş. - TÜRK MAADİN Şirketi A.Ş.