Plaktorna (Döner) Köprüler

Son dönemde Türkiye çapında yapım ihalesi tamamlanan çok sayıda plaktorna köprü projesi bulunuyor. Eşine pek de rastlanmayan bu mühendislik yapısının tarihçesine gelin hep beraber bakalım.

Plakotorna (Döner) Köprü Tanımı ve Tarihçesi

Plaktorna köprü, bir daire platform üzerine kurulan sistem sayesinde depodan gelen lokomotifin (gerekirse istenilen yönde gidecek biçimde de çevrilerek) çıkış hattına aktarılmasını sağlayan yere dikey bir eksen üzerinde dönebilir demiryolu hat parçası olarak tanımlanmaktadır.

Ülkemizde ve demiryolu işletmeciliğinin yapıldığı diğer ülkelerde lokomotiflerin bakım ve onarımının yapıldığı depoların çoğunluğu yuvarlak olarak inşa edilmişlerdir. Bu yapıların hepsinin önünde de lokomotiflerin yönünü ve bakım yapılacağı servise verileceği yolu değiştirmek amacıyla döner köprüler bulunmaktadır.

TCDD Adana Depo, Fotoğraf: Tarık Kara

Konya Garında trenlerin yön değiştirmesi için kullanılan döner köprü 1935 yılında imal edilmiş. Hala faal olarak kullanılan döner köprü lokomotiflerin yön değişmesi ve dairesel kapalı depo alanına park edilmesi için kullanılmaktadır.

Türkiye’de en eskilerinden bir tanesi olarak sayılabilecek plaktorna köprüler, 1932’den bu yana faal olan Haydarpaşa, 1926’dan bugüne hizmet veren Eskişehir ve 1836’da açılan Adana döner köprüleridir. Bunların yanı sıra Türkiye’nin dört bir yanında hala faaliyet gösteren 26 döner köprü bulunmaktadır. 7 döner köprü ise bugün hizmet dışı, atıl olarak durmaktadır.

Etüt, Proje ve Mühendislik Çalışmaları

Çalışmalar kapsamında öncelikli olarak, yapımı planlanan plaktorna köprü projesi çerçevesinde planlanan jeolojik – jeoteknik araştırma ve değerlendirme çalışmaları, “Yeraltı Haber” yazarlarının da bulunduğu teknik ekip tarafından tamamlanmıştır. Saha çalışmalarından ve laboratuvar deneylerinden elde edilen tüm veriler kullanılarak idealize zemin profili belirlenmiştir. Oluşturulan jeolojik model ve parametrelere göre zemin yapısı, zemin mekaniği ve geoteknik mühendisliği açısından değerlendirilerek inşası planlanan köprünün temel sistemi, taşıma gücü, sıvılaşma ve oturma potansiyeli ile ilgili detaylı hesaplar yapılmıştır. Aşağıda örnek bir plaktorna köprü projesine yönelik uygulama projeleri paylaşılmıştır.