Sanayi Alanlarının Deprem Riski Çalışmalarına Etkisi

Türkiye tektonik yapısı gereği yıkıcı depremlerin yaşandığı bir ülkedir. Bu durum sebebiyle birçok bilimsel çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmaların büyük bir kısmı deprem riskinin ortaya konulması esasına dayanır. Bu risklere göre de farklı metotlar ile depremi önceden tahmin etmeye yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Özellikle aktif fay zonlarına yakın bölgelerde yerleşim bölgelerinin deprem risk haritaları üretilmiştir.

Son yıllarda ülkemizde büyük depremler gerçekleşmiştir. Bunlardan en yıkıcı olanı ise şüphesiz 1999 Gölcük depremidir. Ülke nüfusu ve ekonomisinin büyük bir bölümünü oluşturan Marmara bölgesinde bu deprem birçok sosyo-ekonomik sonuçlar ortaya çıkmıştır. Başta insan ölümleri olmak üzere, sanayi bölgelerindeki tahribatlar ve iş gücü kaybı gibi olumsuzluklar yaşanmıştır. Bilindiği üzere deprem esnasında yaşanan yıkımlar deprem sonrası afetlere de dönüşebilmektedir. Bunlar patlama, yangın ve su baskını gibi tehlikeli olaylardır. Bu sebeple yıkıcı depremin yarattığı olumsuzluklar uzun süre devam edebilmektedir. Kaldı ki 1999 depreminin yarattığı olumsuzluklar henüz tamamen ortadan kaldırılamamıştır.

Sanayi bölgeleri ülkemizin en önemli bileşenlerindendir. Organize Sanayi Bölgeleri, Endüstri Bölgeleri, Küçük sanayi siteleri vb., yapılarda ülke ekonomisini ve sosyolojisini geliştiren aktiviteler yapılmaktadır.  Bu sebeple ülke lokomotifi olan bu alanların yer seçimi çalışmaları, bölgesel jeolojik risklere başta da deprem riskine göre yapılmalıdır. Ayrıca halihazırda faaliyet gösteren bu alanlarda olası deprem riskleri tematik haritalar ile ortaya konulmalıdır. Can ve mal kayıplarının en aza indirgenmesi için jeolojik risk çalışmaları artık bir zorunluluk haline gelmiştir.

Sanayi alanlarının deprem riski çalışmalarında birçok veri setinin bir arada değerlendirilmesi gerekmektedir. Bunlar jeolojik olarak aktif faylar, deprem odak noktaları ve zemin özellikleridir. Bunların yanında ise sanayi kuruluşlarının mekânsal özellikleri belirlenmelidir. Bu çalışmalar Coğrafi Bilgi Sistemleri tabanlı yazılımlarda bir araya getirilerek risk haritaları oluşturulmalıdır. Örneğin deprem riski çok yüksek alanlarda kimyasal patlama ve yangınlara sebep olabilecek sanayi kuruluşlarının belirlenmesi ve önlemlerinin alınması gerekmektedir. Çünkü bu bölgelerdeki üretimler deprem esnasında veya sonrasında jeolojik risklerden kaynaklanan olumsuzlukları da artırmaktadır. Üretim alanı yıkılmasa bile depremin etkisi ile yangınlar, patlamalar vb., afetler yaşanabilir. Bu sebeple kritik olan birçok üretim alanlarının riskli görülen tek bir alanda kümelenmesinin engellenmesi için riski az farklı sanayi alanlarına dağıtılması önem arz etmektedir.

Özetle ülke sosyo-ekonomisi için önemli yapılar olan sanayi alanlarının deprem risk haritaları sanayi kuruluşlarının niteliğine göre de belirlenmelidir. Sanayi verileri ve jeolojik veriler bir arada değerlendirildiğinde birçok risk ortaya konulabilir ve bu riskler azaltılabilir.

Sanayi alanlarının deprem riski ile ilgili yapılan çalışmalar aşağıda belirtilmiştir.

1. Yalçın, C., Sabah, L., 2016, Introducing the Risk Analysis of Çanakkale Industry with the Thematic Maps According to Earthquake Data, 4th International Geography Symposium, Book of Proceedings, p.713-729, ISBN 978-605-66576-1-0, 23- 26 May, 2016 / Kemer, Antalya, TURKEY.
2. Yalçın, C., Sabah, L., 2016, The Use of Open Source Coded Geographic Information Systems on Analysis Studies of Relationship between Seismicity and Industry: Case of Edirne – Turkey, 4th International Geography Symposium, Book of Proceedings, p.699-712, ISBN 978-605-66576-1-0, 23- 26 May, 2016 / Kemer, Antalya, TURKEY.
3. Yalçın, C., 2016, Edirne Sanayisinin Bölgenin Jeolojik Yapısı ile İlişkilendirilmesi, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi Cilt. 4, No. 7, S. 21-30, ISSN:2148-2683, Haziran 2016.
4. Yalçın, C., Sabah, L.,2017, CBS Tabanlı Bulanık Mantık Ve AHP Yöntemleri Kullanılarak Çanakkale Sanayi İşletmelerinin Deprem Tehlike Analizinin Oluşturulması, Kalkınmada Anahtar Verimlilik Dergisi, Yıl 29, Sayı 348, S. 28-34, ISSN 1300-2414, Aralık 2017.
5. Yalçın, C., Sabah, L.,2017,Açık Kaynak Kodlu CBS ve Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi (AHP) Kullanılarak Edirne Sanayisinin Deprem Tehlikesi Analizi, Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5 (2), 524-537, e-ISSN 2148-2446.
6. Yalçın, C., Sabah, L.,(2018). Çanakkale Sanayi İşletmelerinin Deprem Tehlikesi Analizi. Karagül, M., Kaya, L.G., Sungur, O. (Ed.), Bölgesel Kalkınma ve Bölge Bilimi Üzerine Yazılar. NOBEL Akademik Yayıncılık, 1973, ISBN: 978-605-320-880-8, s. 411-423.